Handreiking radicalisering en psychopathologie

Het Landelijk Steunpunt Extremisme (LSE) krijgt vragen binnen over mogelijke radicalisering waarbij de online wereld een rol speelt. Ook in beleid, media en wetenschap is de afgelopen jaren de aandacht gegroeid voor de rol van het internet, en in het bijzonder sociale media en online content, in radicalisering naar extremisme. Om burgers en professionals advies en handelingsperspectief te bieden, baseert het Landelijk Steunpunt Extremisme zich op de laatste wetenschappelijke inzichten. Deze handreiking is voor zowel burgers als professionals en geeft inzicht in de bestaande kennis over de rol van het internet in radicalisering naar extremisme. Daarnaast wordt toegelicht wat de online anonieme chatdienst (Chat met LSE) kan betekenen voor personen met zorgen en vragen over (online) radicalisering. Tot slot wordt verwezen naar reeds beschikbare handreikingen en factsheets met daarin concrete handvatten die professionals en burgers kunnen helpen in het omgaan met de rol van de online leefwereld bij radicalisering.

Ga naar bericht

Er wordt binnen de hulpverlening steeds meer gebruik gemaakt van systeemgericht werken. Dat komt mede doordat de effectiviteit ervan inmiddels op tal van gebieden wetenschappelijk is aangetoond, o.a. als geijkte methodiek binnen de (jeugd)reclassering en jeugdzorg (van Capelleveen & van Delden-Gerretsen, 2019), (Choy, 2005). Binnen het LSE wordt zoveel mogelijk systeemgericht gewerkt, waarbij de kracht van het systeem wordt ingezet voor zowel de preventie van radicalisering en extremisme als in de begeleidingstrajecten gericht op deradicalisering en disengagement. In deze handreiking wordt uitgelegd wat het belang is van systeemgericht werken in de context van radicalisering en extremisme. Daarnaast worden er concrete handvatten geboden voor professionals in de hulpverlening die op enige manier te maken hebben met een individu dat is geradicaliseerd en die in de begeleiding systeemgericht willen werken.

Ga naar bericht

Radicalisering is het proces waarbij een persoon (of groep) steeds meer bereid is om de gevolgen te accepteren van de strijd voor een samenleving die niet overeenkomt met onze democratische rechtsorde. Radicalisering wordt gekarakteriseerd door toenemend zwart-wit denken in combinatie met uitspraken tegen andersdenkenden. Een individu kan zich steeds meer terugtrekken uit de maatschappij en een grotere bereidheid ontwikkelen (gewelddadige) actie te ondernemen (NCTV, 2024). Dit proces kàn leiden tot extremisme, wat inhoudt dat iemand vanuit zijn ideologie gemotiveerd is om (niet-)gewelddadige activiteiten te ondernemen tegen de democratische rechtsorde (NCTV, 2024). Geradicaliseerde individuen kunnen erg verschillen wat betreft ideologie, religieuze overtuiging, sociaaleconomische status en mentale gezondheid (Koomen & van der Pligt, 2016). De prevalentie van psychische problematiek verschilt erg per onderzoek en varieert tussen de 0-57% (Gill et al., 2021); het is dus mogelijk dat mentale problemen een rol spelen in het radicaliseringsproces. Daarnaast is onderzocht dat een deel van de mensen die extremistisch geweld hebben gepleegd, eerder in aanraking is geweest met de geestelijk gezondheidszorg (ggz) (Steinmetz, 2021; Weenink, 2019). Vanwege grote veiligheidsrisico’s die het gevolg kunnen zijn van radicalisering en extremisme, zou het wenselijk zijn als ggz-instanties kennis hebben over hoe ze deze risico’s kunnen inschatten, hoe ze in contact kunnen blijven met deze personen en wat hun eventuele verantwoordelijkheid hierin is. Deze handreiking is geschreven voor ggz-professionals die in contact komen met cliënten die mogelijk radicaliseren en/of extremistische uitlatingen doen.

Ga naar bericht